ภาวะหัวใจล้มเหลวเป็นภัยเงียบที่คนไทยน้อยคนนักจะรู้ตัวและรักษาได้ทันท่วงที ทั้งยังมีแนวโน้มของอุบัติการณ์ที่สูงขึ้นทั่วโลกโดยปัจจุบันมีประชากรทั่วโลกป่วยด้วยภาวะหัวใจล้มเหลวประมาณ 26 ล้านคน และคาดว่าจะเพิ่มขึ้นอีก46%ภายในปี พ.ศ. 2573 จากประวัติการรักษาผู้ป่วยชาวไทยมีอายุเฉลี่ยที่ต่ำกว่าและป่วยมากกว่าผู้ป่วยในยุโรปและอเมริกา และจากข้อมูลในประเทศกำลังพัฒนาในเอเชีย ก็พบแนวโน้มการเพิ่มขึ้นของภาวะหัวใจล้มเหลวในทิศทางเดียวกับโรคหัวใจและหลอดเลือดอื่นๆ ดังนั้นการลดความเสี่ยงสู่ภาวะหัวใจล้มเหลวจึงมีความสำคัญอย่างมาก
ศ.เกียรติคุณ นพ.อภิชาต สุคนธสรรพ์ อายุรแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคหัวใจ โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ และประธานโครงการอบรมทางวิชาการ Chiang Mai Cardiology Conference (CMCC)ได้ให้ข้อมูลภายในงานการประชุมวิชาการประจำปี 2558 “Evolution in Cardiovascular Medicine”ซึ่งจัดขึ้นเมื่อเร็วๆนี้โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อพบปะแลกเปลี่ยนข้อมูลด้านหัวใจและหลอดเลือดอันเป็นประโยชน์ต่อการดูแลและรักษาผู้ป่วย กล่าวว่า ภาวะหัวใจล้มเหลวคือกลุ่มอาการที่เกิดจากหัวใจทำงานสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกายไม่เพียงพอหรือเกิดจากโครงสร้างกล้ามเนื้อหัวใจผิดปกติจนทำให้ขาดประสิทธิภาพในการบีบตัวของหัวใจโดยลักษณะอาการจะต่างกันไปในแต่ละอวัยวะที่มีการไหลเวียนเลือดที่ไม่เพียงพอ ได้แก่ รู้สึกหายใจไม่ออก รู้สึกเพลียอ่อนแรง บวมที่ขาโดยเฉพาะเท้าและข้อเท้า หัวใจเต้นเร็ว-เต้นผิดจังหวะ ไอเรื้อรังหรือมีเสมหะที่มีเลือดปน น้ำหนักตัวขึ้นกะทันหัน จากการบวมน้ำคั่งในร่างกายเป็นต้น ทั้งยังรวมถึงผลข้างเคียงจากการเป็นโรคหลอดเลือดหัวใจ หัวใจขาดเลือดเฉียบพลันและความดันโลหิตสูงเป็นต้น
จากลักษณะอาการต่างๆ ของภาวะหัวใจล้มเหลวนั้นได้ลดความสามารถในการทำกิจกรรมและคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยดังนั้นผู้ป่วยจึงต้องปรับเปลี่ยนวิถีการดำเนินชีวิตและลดทอนความสามารถในการช่วยเหลือตนเองอีกด้วย อาทิ การทำงาน การออกกำลังกาย การเข้าสังคมกับเพื่อนและครอบครัว รวมถึงกิจกรรมทางเพศจึงมักมีรายงานว่าผู้ป่วยภาวะหัวใจล้มเหลวจะตกอยู่ในภาวะจะซึมเศร้าและความเครียดวิตกกังวล ด้วยเหตุนี้ครอบครัวจึงควรให้การดูแลผู้ป่วยทั้งด้านสุขภาพและจิตใจอย่างใกล้ชิด
อย่างไรก็ตามภาวะหัวใจหัวใจล้มเหลวเป็นภัยเงียบที่ไม่ค่อยส่งสัญญาณอาการของโรคมากนัก ดังนั้นการสังเกตตนเองจึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้ผู้ป่วยสามารเข้ารับการรักษาได้เร็วขึ้น ซึ่งสามารถตรวจสอบตนเองจากสัญญาณเตือนถึงภาวะหัวใจล้มเหลว ได้ดังนี้
- เริ่มหายใจติดขัด หายใจไม่ออก
- มีอาการไอเรื้อรัง หรือมีเสียงขณะหายใจ
- มีอาการเหนื่อยและอ่อนเพลียได้ง่ายอย่างผิดปกติ
- ขาดความรู้สึกอยากอาหาร หรือมีอาการคลื่นไส้อาเจียน
- มีความรู้สึกสับสน มีความบกพร่องด้านการคิดวิเคราะห์
- หัวใจเต้นเร็วขึ้น
โดยหากมีอาการตั้งแต่ 2 ข้อขึ้นไป แม้ว่าจะยังไม่เคยเป็นโรคทางหัวใจและหลอดเลือดมาก่อนก็ควรรีบปรึกษาแพทย์ทันที ใครที่คิดว่าตัวเองอายุยังน้อย หรือมีปัจจัยเสี่ยงควรให้ความสุขภาพหัวใจตัวเองมากๆด้วย
ขอบคุณข้อมูลจาก โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่
